Het totalitarisme

De uitzending van het programma Het Hapsis Huis radio LIVE van afgelopen zondag is in het geheel gewijd geweest aan het maatschappelijke verschijnsel totalitarisme. In pop-up studio 2 van Het Hapsis Huis radio is gepensioneerd psychiater en auteur Gradus van Florestein (1950) ruim een uur live geïnterviewd. Van Florestein is mede-auteur van het pas verschenen boek ‘Rattenvangers van het onbehagen’ over het totalitarisme. In 2002 publiceerde Gradus van Florestein al het boek ‘Transpersoonlijke psychiatrie, realiteit in beweging’. In 2009 volgde ‘De depressie vanuit verschuivend perspectief’. Momenteel geeft Gradus van Florestein workshops zoals ‘Bezielend ouder worden’ en ‘Werken met opstellingen’ bij The school of New Directions in Gieten.

Op dit moment ervaren mensen vaak onbehagen. Onbehagen over hun financiële situatie, over immigranten, over de mate van waardering en erkenning die zij krijgen, over regels die hen worden opgelegd, over gebrek aan transparantie in de politiek en over leugens van machthebbers.

Dit onbehagen polariseert de samenleving. Het is veelvormig en onderling tegenstrijdig. Politici en mensen op zoek naar macht kunnen een focuspunt bieden voor dit gefragmenteerde onbehagen. Als zij voldoende mensen bundelen onder één vlag worden ze een machtsfactor van betekenis.

De geschiedenis heeft ons geleerd dat wat begint als onrust en onzekerheid, onder deze voorwaarden kan uitmonden in geweld en oorlog. Filosofe Hannah Arendt heeft een studie gemaakt van de vreselijke gebeurtenissen die zich afspeelden vlak voor en in de tweede wereldoorlog.

De vraag is hoe deze gebeurtenissen destijds hebben kunnen plaatsvinden. Maar in hoeverre vinden ze nu opnieuw plaats? Arendt zei direct na de Tweede Wereldoorlog dat ‘dit nooit weer’ alleen haalbaar is als we deze bewegingen leren herkennen.

In het boek ‘Rattenvangers van het onbehagen’ worden patronen gedestilleerd uit haar inzichten. Hoe kunnen we zelf bijdragen aan het voorkomen van een herhaling van de grootscheepse ontsporingen uit het verleden?

Er staat iets op het spel en de optelsom van onze kleine keuzes is van doorslaggevende betekenis voor onze toekomst.