Daarom is het goed om te kijken naar alternatieve beloningsmodellen om dit onderzoek te financieren en/of te belonen. De innovatieve ontwikkeling wordt dan losgekoppeld van het fysieke product; het terugverdienen wordt niet gekoppeld aan de verkoop (aantal, prijs en label) van het geneesmiddel. Dit kan worden gerealiseerd door directe subsidie en belastingvoordelen (vooraf) of door het belonen van een rediscovery uit een “prijzenfonds¹" bij het behalen van het gewenste resultaat.
 
Een andere optie is om exclusiviteit en een premiumprijs specifiek te verbinden aan het rediscovery-product. Het verplicht on-label voorschrijven en afleveren van alleen het geregistreerde product voor de nieuwe indicatie lijkt de eenvoudigste manier. Maar de ervaring heeft geleerd dat dit in de praktijk eenvoudig wordt omzeild. Zeker als voor het geneesmiddel met de nieuwe indicatie een premium prijs van toepassing is, terwijl een lagere prijs geldt voor de bestaande indicaties en (generieke) alternatieven.
 
Een variant op dit model is het toepassen van een “dubbele prijs”. Bij het voorschrijven van een geneesmiddel voor de nieuwe indicatie mag een willekeurig label worden afgeleverd, maar wordt een extra vergoeding aan de registratiehouder van de nieuwe indicatie toegekend. Voor beide varianten is het noodzakelijk dat vooraf met de betalers (zorgverzekeraars of overheid) de hogere prijs voor de nieuwe indicatie wordt afgesproken, en voor welke periode en/of aantallen. Dit model lijkt vooral, of slechts, een kans van slagen te hebben als het rediscovery geneesmiddel een beter of betaalbaarder alternatief is voor de bestaande behandelingen.

Een rediscovery project kan worden gestructureerd in een zogenoemd Advance Market Commitment (AMC) zoals ook internationaal wordt toegepast op de ontwikkeling van bepaalde vaccins². Een onafhankelijke commissie bepaalt vooraf de klinische en technische specificaties voor de gewenste producten. De donor(en) gaat (gaan) een bindende overeenkomst aan waarbij een gegarandeerde vergoeding voor een vooraf vastgesteld aantal behandelingen wordt vastgelegd. Daar tegenover staat de toezegging van de industrie dat als dat aantal bereikt is, het product tegen kostprijs beschikbaar blijft.
 
Als laatste model noemen we de Public Private Partnership (PPP), een formele vorm van samenwerking tussen overheid, industrie en universiteiten binnen een op zichzelf staande (non-profit) organisatie die voor dat doel moet worden opgericht. Wereldwijd bestaan al veel van dergelijke organisaties, meestal voor de ontwikkeling van geneesmiddelen tegen ziekten als malaria en tuberculose³.
 
Tijdens het recente GGG-congres (Goed Gebruik Geneesmiddelen) van ZonMw⁴ heeft de Bogin een workshop gegeven waarin een aantal alternatieven is besproken en vervolgens is beoordeeld op haalbaarheid door deelnemers uit de industrie, overheid (CBG, IGZ), universiteiten, ziekenhuizen en patiëntenorganisaties.

De PowerPoint presentaties staan op de Bogin-site: 1 & 2. Een overzicht van de verschillende modellen met voor- en nadelen, randvoorwaarden en haalbaarheid is weergegeven in tabel 1. Klik hier voor het statement van Bogin tijdens het Goed Gebruik Geneesmiddelen-congres.


Tabel 1: Financieringsmodellen
 

Model	Voordelen	Nadelen	Voorwaarden
Subsidie	- Direct geld - Publiek belang dekken met publiek geld	- Niet gekoppeld aan welslagen	- Sterke politieke wil - Meer samenwerken
Prijzenfonds	- Alleen uitkeren als succesvol - Kans om investering terug te verdienen	- Geen impuls om te verbeteren - Veel onzekerheden - “Winner takes it all”	- Financiering vooraf
Dubbele prijs	- Overbrugging periode tot registratie - Behoud generieke prijs andere indicaties - Geen dubbele voorraden - Toepasbaar voor multi-source producten (generiek)	- Juridische belemmeringen? - Fraudegevoelig	- Eerlijke kostenverdeling over verzekeraars - Administratief systeem - Indicatie op recept
Verplicht on-label	- In lijn met overheidsbeleid om off-label gebruik terug te dringen	- Weinig kans van slagen - Twee verschillende prijzen voor zelfde product	- Europees niveau - Indicatie op recept
Marktafspraken (AMC)	- Gegarandeerde markt en prijs - In toekomst gegarandeerd lage prijs - Beloning kan verschuiven naar verbeterd product - Max. kosten vooraf bekend - Alleen uitkeren als succesvol	- Administratief - Wie bepaalt de specificaties?	- Grote populatie - Strikter off-label beleid
Samenwerking (PPP)	- Delen risico’s en profits - Combinatie individuele competenties	- Nieuwe organisatie (kosten)	- Niet mogelijk op nationaal niveau

Voetnoten
1) Naar analogie van het Health Impact Fund (HIF) van de World Health Organization (WHO): Dit is een fonds waaruit een beloning wordt uitgekeerd aan de organisatie die verantwoordelijk is voor het rediscovery product, waarbij de beloning proportioneel is aan de toegevoegde waarde van het rediscovery product ten opzichte van de andere producten. De beloning wordt over een periode van een vastgesteld aantal jaren uitgekeerd. Tijdens die periode wordt het product geleverd voor de laagst mogelijke (kostendekkende) prijs (www.healthimpactfund.org)
2) www.gavialliance.org; www.worldbank.org; www.bvgh.org
3) Voorbeeld Global Forum for Health Research, www.who.int/workforcealliance/about/en
4) ZonMw is een organisatie die zich richt op oplossingen voor bepaalde knelpunten binnen de gezondheidszorg, in opdracht van het ministerie van VWS en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Het doel van het programma Goed Gebruik Geneesmiddelen is dat beschikbare geneesmiddelen effectiever en veiliger worden ingezet. Voor meer informatie zie www.zonmw.nl & gggcongres2014